استفتاء ، استفتائات و عقیده مراجع و مجتهدین معظم در رابطه با علم قاضی و راه اثبات و وجود فیلم ویدئویی و تکنولوژی با در نظر گرفتن قانون مجازات اسلامی جدید.
"استفتاء و علم قاضی "
"استفتا در مورد "
"علم قاضی در حدود"
"علم قاضی در امور کیفری"
------------------------------------------------------------------------------------
ابتدا با توجه به آیه شریفه 15 از سوره نساء میتوان به خوبی درک نمود که منظور از 4 شاهد چیست؟!!
منظور آیه شریفه دقیقا تاکید مینماید که ممکن است با وجود 3 شاهد بسیار قابل قبول و حتی از علماء به راحتی علم به حاصل گردد!!!!
اما نباید حکمی صادر گردد!!
چرا که آیه شریفه فقط و فقط و صرفا بر وجود 4 شاهد آنهم بر اساس احکام خاص دلالت دارد (همگی باید صحنه دخول را همچون ورود نخ بر سوزن دیده باشند و به مانند هم مکان و انچام گناه و شرایط را تعریف نمایند!)
در واقع بیشترین منظور از علم قاضی در مورد حدود در رابطه با شناسایی و راستی آزمایی مربوط به صحت شهود میباشد!! چرا که ممکن است شهود دست به یکی کرده و بخواهند آبروی مومنی را ببرند !! و یا شخصی از روی دیوانگی بخواهد اقرار به گناهی نماید که صحت نداشته است!!
پس ماهیت و منظور کلی از علم قاضی این نیست که قاضی در صدد احراز بر اساس استنباط و علم خود باشد!!
بلکه باید با تدبیر و علم خویش تا آخرین لحظه در صدد احراز صدق گفتار شهود و احراز صدق طرق شرعی باشد و نه چیز دیگر و همچنین در صدد نجات مرتکب در صورت توبه و حتی در صورت حصول علم به توبه شخص، در ضمیر خود باشد!!
- با بررسی دقیق زندگی علی(ع) متوجه میشویم که ایشان در مورد قضاوت هر نوع جرمی به شیوه خاص عمل مینمودند، به طور مثال شیوه قضاوت ایشان در مورد قتل یا سرقت یا امثالهم با نحوه قضاوت در مورد کیفری حدود از جمله متفاوت بود. در مورد حدود به خصوص ، ایشان اگرچه علم یقین به وقوع حاصل مینمودند اما تا زمانی که احکام و طرق شرعی اثبات حدود الهی من جمله مرتب نمیشد [و شخص قصد ترویج فحشاء نداشت و آنقدر وقیح نبود که در نزد 4 نفر عمل دخول را انجام داده باشد] از مجازات مرتکب امتناع مینمودند.
ضمنا تا حد امکان سعی بر این بود که اقرار به انکار تبدیل شود و یا به حد نصاب نرسد و یا شهادت شهود را نیز به راحتی نمیپذیرفتند. این مسئله نشان دهنده آن است که اسلام بسیار راه اثبات حدود را مشکل و سخت قرار داده است و در قبال این راه سخت اثبات چنین مجازاتی را وضع نموده است و منظور اصلی اسلام عدم ترویج فحشاء بوده است.
بر طبق شیوه علی (ع) علم قاضی به هیچ وجه نباید مستقیما جهت اثبات کیفری حدود الهی و به کار رود، بلکه زمانی که احکام حدود مرتب گردید و بر طبق قرآن، 4 نفر شاهد حاضر شدند یا 4 بار اقرار انجام گردید، علم قاضی وارد عمل میشود تا راستی آزمایی و صحت و صدق گفتار شهود و اقاریر بررسی شود، نه اینکه با وجود مثلا 3 نفر شاهد عالم و مورد اطمینان یا مشاهده یک فیلم ویدیویی، علم قاضی به یقین تبدیل شده و حکم صادر نماید!! اگر اینچنین بود پس وم تاکید قرآن از جمله آیه 15 سوره مبارکه نساء بر 4 نفر چه بوده است؟ آیا نمیتوانست بر حصول علم قاضی یا مثلا بر احراز با 2 یا 3 نفر در شرایط خاص تاکید نماید؟! آیا این عقلانی و منطقی و مورد قبول است که بخشی از قرآن رعایت شود و بخشی را اهمیت نداد؟!
اگر قرار است مجازات حدود اجرا شود و رعایت شود پس باید راه اثباتش نیز همان باشد که خداوند گفته است. چه خوب یا چه بد، خداوند گفته است که چه با چشمان خودتان را مشاهده کنید و چه یقین حاصل نمایید که جرم انجام شده است میبایست ااما 4 بینه شرعی (4 شاهد قابل قبول که همگی دخول را دیده باشند) وجود داشته باشند در غیر این صورت مرتکب آزاد میگردد و اگر حتی 3 شاهد قابل قبول بر وقوع شهادت بدهند همگی شلاق میخورند(قذف میشوند). (آیه 15 سوره نساء و آیه های 2 به بعد سوره نور)
خداوند متعال در سوره نساء میفرماید: و از ن شما کسانی که عمل بسیار قبیح را انجام میدهند سپس 4 شاهد بگیرید!!! دقت نمایید آیه مبارکه نمیفرماید اگر به نتان شک نمودید 4 شاهد بگیرید!! این جمله هزاران معنی دارد!! یعنی خداوند و شوهر و احتمالا اشخاصی یقین دارند که مثلا انجام شده است ولی برای مجازات اجازه ندارند، مگر آنکه طبق فرمایش خداوند متعال 4 شاهد (با احکام خاص وجود داشته باشد) حال با تفکر به متن گفته شده و استناد قوی به قرآن و شیوه عمل معصومین (ع) در مورد حدود الهی چگونه میتوان غیر از وجود بینه شرعی حتی با حصول علم یقین، حکم حد داد؟! آیا این بر خلاف دستور خداوند نیست؟ آیا ما انسانها نعوذ بلله از خداوند بالاتریم که دستوراتش را تحریف کنیم و بگوییم مجازات همان مجازات شرع باشد اما راه اثباتش آنچه که خداوند گفته است نباشد و قاضی با وجود 3 نفر شاهد اگر علم یقین حاصل نمود بنابراین انجام شده است؟!! اگر اینطور است دیگر چه نیازی به احکام و قرآن و الگوی عمل معصومین است ؟ کافی است 2 نفر در آغوش هم دستگیر شوند و قاضی نیز در ذهن خودش تجزیه تحلیل کند که مگر میشود دو نفر باشند اما دخول انجام ندهند؟ و نکنند!! و با این عنوان، علم یقین حاصل نموده و حکم دهد!! پس احکام و دستورات قرآن چه میشود؟!
درست است که در قرآن به علم قاضی اشاره شده است اما نه در مورد حدود الهی بلکه در مورد جرایم دیگر آنهم با تکیه بر [بینه]! یعنی برای هر جرمی بینه ای تعریف میشود و بر اساس نوع جرم راه اثباتش مشخص میگردد و با استناد بر بینه مورد قبول آن جرم علم قاضی حاصل میگردد.
به طور مثال بینه مورد قبول شرب الکلی، 2 بار اقرار و یا دو نفر شاهد است. بدیهی است پس از بوجود آمدن بینه کامل جرم حکم حد شرب الکلی صادر میگردد و قاضی نیز با علم خود صحت و صدق گفتار بینه را مورد بررسی قرار میدهد و اگر بینه ناقص باشد و یا کافی نباشد ممکن است مرتکب، رها شود و یا مجازات سبکتری از قبیل تعزیر برای او در نظر گرفته شود. در مورد نیز چنین است اگر بینه کافی (4 شاهد) وجود نداشته باشد حتی با حصول علم یقین هرگز نباید حکم حد صادر گردد زیرا قرآن، این را گفته است و چه خوب و چه بد میبایست ااما رعایت شود. حال ممکن است با وجود 3 نفر یا هر نوع قراین و شواهد دیگر برای قاضی علم حاصل گردد، در این صورت حکم حد ساقط شده و قاضی فقط حق دارد مجازات سبکتری از جمله تعزیر را در نظر بگیرد آنهم بر اساس نوع خطرناک بودن جرم یا مجرم.
واضح است که با وجود 3 نفر شاهد به خوبی میتوان علم بر وقوع حاصل نمود مخصوصا اگر آن 3 نفر مثلا از بزرگان دین باشند! یا اینکه با نگرش بر یک فیلم ویدیویی در صورت واضح بودن صحنه حتی دخول، علم به حاصل نمود! اما اگر قرار است مجازات همان مجازات سنگین شرع باشد ااما باید احکام آن و طرق شرعی آن بر طبق قرآن مرتب گردد تا و ی محصنه تحقق یابد در غیر اینصورت مجازات به طور کامل منتفی میگردد.
[مثلا: 4 نفر شاهد با احکام خاص و مورد قبول باید حضور یابند و همگی صحنه دخول را دیده باشند و صحنه و مکان رابه مانند یکدیدگر تعریف نمایند. یا 4 بار اقرار در کمال اراده در فضایی کاملا آزادانه و ترجیحا در 4 مجلس متفاوت انجام گردد (کتاب آیت الله دستغیب جلد 1). در نهایت، تمکین همسر مرتکب باید به صورت یقین و شرعی احراز گردد به طوری که مرتکب هر وقت که میخواسته است به همسرش دسترسی داشته و یا همسر مرتکب در زمان وقوع گناه در مسافرت نبوده یا بیماری و اختلاف نداشته است.
اگر همه موارد یاد شده با دقت کافی بررسی گردد شرایط شرعی تحقق یافته و در صورت عدم توبه مرتکب، اگر مجازات انجام گردد به دلیل اثبات آن از طرق شرعی و گفته اسلام صحیح و بر طبق اسلام بوده است.
-------------------------------------------- *
(استفتائات - استفتاء):
** با توجه به مقدمه گفته شده استدعا دارم هر چند کوتاه به سوالات زیرپاسخ دهید زیرا پاسخ ها این گونه سوالات فقط در حیطه و علم مراجع معظم عالیقدر و درجه عالی اجتهاد نهفته است***
- کمیسیون استفتائات و عقاید مراجع معظم له:"استفتاء و علم قاضی "
"استفتا در مورد "
"علم قاضی در حدود"
"علم قاضی در امور کیفری"
------------------------------------------------------------------------------------
ابتدا با توجه به آیه شریفه 15 از سوره نساء میتوان به خوبی درک نمود که منظور از 4 شاهد چیست؟!!
منظور آیه شریفه دقیقا تاکید مینماید که ممکن است با وجود 3 شاهد بسیار قابل قبول و حتی از علماء به راحتی علم به حاصل گردد!!!!
اما نباید حکمی صادر گردد!!
چرا که آیه شریفه فقط و فقط و صرفا بر وجود 4 شاهد آنهم بر اساس احکام خاص دلالت دارد (همگی باید صحنه دخول را همچون ورود نخ بر سوزن دیده باشند و به مانند هم مکان و انچام گناه و شرایط را تعریف نمایند!)
در واقع بیشترین منظور از علم قاضی در مورد حدود در رابطه با شناسایی و راستی آزمایی مربوط به صحت شهود میباشد!! چرا که ممکن است شهود دست به یکی کرده و بخواهند آبروی مومنی را ببرند !! و یا شخصی از روی دیوانگی بخواهد اقرار به گناهی نماید که صحت نداشته است!!
پس ماهیت و منظور کلی از علم قاضی این نیست که قاضی در صدد احراز بر اساس استنباط و علم خود باشد!!
بلکه باید با تدبیر و علم خویش تا آخرین لحظه در صدد احراز صدق گفتار شهود و احراز صدق طرق شرعی باشد و نه چیز دیگر و همچنین در صدد نجات مرتکب در صورت توبه و حتی در صورت حصول علم به توبه شخص، در ضمیر خود باشد!!
- با بررسی دقیق زندگی علی(ع) متوجه میشویم که ایشان در مورد قضاوت هر نوع جرمی به شیوه خاص عمل مینمودند، به طور مثال شیوه قضاوت ایشان در مورد قتل یا سرقت یا امثالهم با نحوه قضاوت در مورد کیفری حدود از جمله متفاوت بود. در مورد حدود به خصوص ، ایشان اگرچه علم یقین به وقوع حاصل مینمودند اما تا زمانی که احکام و طرق شرعی اثبات حدود الهی من جمله مرتب نمیشد [و شخص قصد ترویج فحشاء نداشت و آنقدر وقیح نبود که در نزد 4 نفر عمل دخول را انجام داده باشد] از مجازات مرتکب امتناع مینمودند.
ضمنا تا حد امکان سعی بر این بود که اقرار به انکار تبدیل شود و یا به حد نصاب نرسد و یا شهادت شهود را نیز به راحتی نمیپذیرفتند. این مسئله نشان دهنده آن است که اسلام بسیار راه اثبات حدود را مشکل و سخت قرار داده است و در قبال این راه سخت اثبات چنین مجازاتی را وضع نموده است و منظور اصلی اسلام عدم ترویج فحشاء بوده است.
بر طبق شیوه علی (ع) علم قاضی به هیچ وجه نباید مستقیما جهت اثبات کیفری حدود الهی و به کار رود، بلکه زمانی که احکام حدود مرتب گردید و بر طبق قرآن، 4 نفر شاهد حاضر شدند یا 4 بار اقرار انجام گردید، علم قاضی وارد عمل میشود تا راستی آزمایی و صحت و صدق گفتار شهود و اقاریر بررسی شود، نه اینکه با وجود مثلا 3 نفر شاهد عالم و مورد اطمینان یا مشاهده یک فیلم ویدیویی، علم قاضی به یقین تبدیل شده و حکم صادر نماید!! اگر اینچنین بود پس وم تاکید قرآن از جمله آیه 15 سوره مبارکه نساء بر 4 نفر چه بوده است؟ آیا نمیتوانست بر حصول علم قاضی یا مثلا بر احراز با 2 یا 3 نفر در شرایط خاص تاکید نماید؟! آیا این عقلانی و منطقی و مورد قبول است که بخشی از قرآن رعایت شود و بخشی را اهمیت نداد؟!
اگر قرار است مجازات حدود اجرا شود و رعایت شود پس باید راه اثباتش نیز همان باشد که خداوند گفته است. چه خوب یا چه بد، خداوند گفته است که چه با چشمان خودتان را مشاهده کنید و چه یقین حاصل نمایید که جرم انجام شده است میبایست ااما 4 بینه شرعی (4 شاهد قابل قبول که همگی دخول را دیده باشند) وجود داشته باشند در غیر این صورت مرتکب آزاد میگردد و اگر حتی 3 شاهد قابل قبول بر وقوع شهادت بدهند همگی شلاق میخورند(قذف میشوند). (آیه 15 سوره نساء و آیه های 2 به بعد سوره نور)
خداوند متعال در سوره نساء میفرماید: و از ن شما کسانی که عمل بسیار قبیح را انجام میدهند سپس 4 شاهد بگیرید!!! دقت نمایید آیه مبارکه نمیفرماید اگر به نتان شک نمودید 4 شاهد بگیرید!! این جمله هزاران معنی دارد!! یعنی خداوند و شوهر و احتمالا اشخاصی یقین دارند که مثلا انجام شده است ولی برای مجازات اجازه ندارند، مگر آنکه طبق فرمایش خداوند متعال 4 شاهد (با احکام خاص وجود داشته باشد) حال با تفکر به متن گفته شده و استناد قوی به قرآن و شیوه عمل معصومین (ع) در مورد حدود الهی چگونه میتوان غیر از وجود بینه شرعی حتی با حصول علم یقین، حکم حد داد؟! آیا این بر خلاف دستور خداوند نیست؟ آیا ما انسانها نعوذ بلله از خداوند بالاتریم که دستوراتش را تحریف کنیم و بگوییم مجازات همان مجازات شرع باشد اما راه اثباتش آنچه که خداوند گفته است نباشد و قاضی با وجود 3 نفر شاهد اگر علم یقین حاصل نمود بنابراین انجام شده است؟!! اگر اینطور است دیگر چه نیازی به احکام و قرآن و الگوی عمل معصومین است ؟ کافی است 2 نفر در آغوش هم دستگیر شوند و قاضی نیز در ذهن خودش تجزیه تحلیل کند که مگر میشود دو نفر باشند اما دخول انجام ندهند؟ و نکنند!! و با این عنوان، علم یقین حاصل نموده و حکم دهد!! پس احکام و دستورات قرآن چه میشود؟!
درست است که در قرآن به علم قاضی اشاره شده است اما نه در مورد حدود الهی بلکه در مورد جرایم دیگر آنهم با تکیه بر [بینه]! یعنی برای هر جرمی بینه ای تعریف میشود و بر اساس نوع جرم راه اثباتش مشخص میگردد و با استناد بر بینه مورد قبول آن جرم علم قاضی حاصل میگردد.
به طور مثال بینه مورد قبول شرب الکلی، 2 بار اقرار و یا دو نفر شاهد است. بدیهی است پس از بوجود آمدن بینه کامل جرم حکم حد شرب الکلی صادر میگردد و قاضی نیز با علم خود صحت و صدق گفتار بینه را مورد بررسی قرار میدهد و اگر بینه ناقص باشد و یا کافی نباشد ممکن است مرتکب، رها شود و یا مجازات سبکتری از قبیل تعزیر برای او در نظر گرفته شود. در مورد نیز چنین است اگر بینه کافی (4 شاهد) وجود نداشته باشد حتی با حصول علم یقین هرگز نباید حکم حد صادر گردد زیرا قرآن، این را گفته است و چه خوب و چه بد میبایست ااما رعایت شود. حال ممکن است با وجود 3 نفر یا هر نوع قراین و شواهد دیگر برای قاضی علم حاصل گردد، در این صورت حکم حد ساقط شده و قاضی فقط حق دارد مجازات سبکتری از جمله تعزیر را در نظر بگیرد آنهم بر اساس نوع خطرناک بودن جرم یا مجرم.
واضح است که با وجود 3 نفر شاهد به خوبی میتوان علم بر وقوع حاصل نمود مخصوصا اگر آن 3 نفر مثلا از بزرگان دین باشند! یا اینکه با نگرش بر یک فیلم ویدیویی در صورت واضح بودن صحنه حتی دخول، علم به حاصل نمود! اما اگر قرار است مجازات همان مجازات سنگین شرع باشد ااما باید احکام آن و طرق شرعی آن بر طبق قرآن مرتب گردد تا و ی محصنه تحقق یابد در غیر اینصورت مجازات به طور کامل منتفی میگردد.
[مثلا: 4 نفر شاهد با احکام خاص و مورد قبول باید حضور یابند و همگی صحنه دخول را دیده باشند و صحنه و مکان رابه مانند یکدیدگر تعریف نمایند. یا 4 بار اقرار در کمال اراده در فضایی کاملا آزادانه و ترجیحا در 4 مجلس متفاوت انجام گردد (کتاب آیت الله دستغیب جلد 1). در نهایت، تمکین همسر مرتکب باید به صورت یقین و شرعی احراز گردد به طوری که مرتکب هر وقت که میخواسته است به همسرش دسترسی داشته و یا همسر مرتکب در زمان وقوع گناه در مسافرت نبوده یا بیماری و اختلاف نداشته است.
اگر همه موارد یاد شده با دقت کافی بررسی گردد شرایط شرعی تحقق یافته و در صورت عدم توبه مرتکب، اگر مجازات انجام گردد به دلیل اثبات آن از طرق شرعی و گفته اسلام صحیح و بر طبق اسلام بوده است.
-------------------------------------------- *
(استفتائات - استفتاء):
** با توجه به مقدمه گفته شده استدعا دارم هر چند کوتاه به سوالات زیرپاسخ دهید زیرا پاسخ ها این گونه سوالات فقط در حیطه و علم مراجع معظم عالیقدر و درجه عالی اجتهاد نهفته است***
قاضی مجاز به مراجعه به علم حاصله خود در مورد حدود الهی نیست و قاضی نمیتواند مستقیما از علم خویش استفاده نماید.
"(کمیسیون استفتائات مراجع معظم له و مشاورین حقوقی شورای عالی قضایی،1362:40).
- سایت دانشگاهی و مسائل حقوقی دانشگاهی رهبری معظم له:
شماره نامه: 100246131
تاریخ :92/10/19
بسمه تعالی
-در پاسخ به سؤالتان خوب است این نکته را مدنظر قرار دهید که ماده 211 قانون مجازات اسلامی جدید مقرر می‌دارد: علم قاضی عبارت از یقین حاصل از مستندات بیّن در امری است که نزد وی مطرح میشود. در مواردی که مستند حکم، علم قاضی است، وی موظف است قرائن و امارات بیّن مستند علم خود را به طور صریح در حكم قید كند.
تبصره- مواردی از قبیل نظریه کارشناس، معاینه محل، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان و سایر قرائن و امارات كه نوعاً علم‌آور باشند می‌تواند مستند علم قاضی قرار گیرد. در هرحال مجرّد علم استنباطی كه نوعاً موجب یقین قاضی نمی‌شود، نمیتواند ملاك صدور حكم باشد.»
[با توجه به سیاق این ماده کاملا مشخص میشود که مستندات علم قاضی باید بیّن و روشن بوده و هیچ شکی در آن نباشد، یعنی حد نصاب بیینه در مورد جرم رعایت شده باشد.]
همچنین ملاک علم باید جمع امارات قضائی و شرعی باشد [و بینه برای هر جرمی با استناد به راه های اثبات آن نوع جرم در نظر گرفته میشود و نه صرف وجود یک فیلم یا هرگونه شواهد دیگر]! بنابراین به نظر نمی‌رسد در محاکم نیز به صرف وجود یک فیلم، حکم به زانی بودن داده و شخص را محکوم به حد کرد.
پرسمان - جستجو
- استفتاء حضرت آیت الله العظمی مصباح یزدی:
پاسخ نامه شماره[ كد 11173]دفتر
سلام علیکم و رحمة الله
این احتمال را میشود مطرح کرد که در آن دسته از احکام جزایی که هم شرایط اثبات و هم مقدار مجازات صریحا در شرع تعیین شده است [به طور مثال: حدود الهی و لواط]، علم شخص قاضی حجیتی ندارد.
اما در مواردی که تعیین مقدار مجازات منوط به نظر قاضی دانسته شده است: [مانند حق الناس، البته با احکام خاص و قانونی] و همچنین در مواردی که قاضی می‌تواند احکام حکومتی صادر کند [امنیت حکومتی]، علم قطعی قاضی کافی است.
از خداوند تعالی توفیق شما را در شناخت اسلام و عمل به وظایف خواستاریم.
- استفتاء حضرت آیت الله العظمی گرامی:
بسمه تعالی
به عقیدۀ بنده، در حدود الهی قاضی نمی تواند به علم خود عمل کند. در مسائل حق الله تعالی همچون حدود و تعزیرات شرعی که راه اثبات توسط شارع مقدس مشخص گردیده است [علم قاضی حجیت ندارد]. و امّا در حق الناس اگر طوری عالم شود و یقین حاصل نماید که هر کس در پرونده نظر کند یقین کند، می تواند به یقین خود عمل نماید . این مطلب را در حاشیه بر ملحقات عروه ذکر کرده ام.
والسلام
- استفتاء حضرت آیت الله العظمی محمد جواد علوی طباطبایی:
بسمه تعالی
اعتبار علم قاضی در اثبات جرم حدود، اساساً محل اشكال و تامل است، بلكه ادله بر عدم اعتبار آن دلالت دارد؛ [علم قاضی در حدود اعتبار ندارد]
مثلاً در مورد اقرار در قضاء امیرالمومنین علیهم السلام مردی است كه با وجود اعتراف شخص به جرم و اصرار به انجام حد؛ ایشان او را به توبه و عدم اعتراف مجدد تشویق میفرمودند و حتی در بار سوم اعتراف با اصرار به توبه به او انذار دادند كه اگر برای بار چهارم اعتراف كند حد جاری میشود و راه برگشتی باقی نمی ماند، در این مورد و سایر موارد نقل مسلماً برای قاضی و حاكم علم حاصل شده، ولی به مقتضی آن عمل ننموده اند.
هدف تشریع در باب قضا آن نیست كه هر جرمی اتفاق بیفتد حد جاری شود، زیرا انسان جائز الخطا است بلكه هدف منع از شیوع و تجاهر به جرم است؛ فلذا اثبات جرم نیاز به بینه آن هم بینه حسی دارد كه مستند آن حس باشد {یعنی مثلا خود قاضی شاهد آن باشد که آنهم محل تامل است}.
البته كسانی در قاضی تحكیم با شرط اجتهاد قاضی نظر به اعتبار علم او داده اند، ولی آن هم محل اشكال و تامل است؛ و اثبات جرم منحصراً از طریق بینه و یا اعتراف حاصل میشود [مستندا به قرآن و شارع مقدس] و اساس قضاء بر همین است و خود رسول اكرم صلی الله علیه واله فرمودند: انما اقضی بینكم بالبینات والایمان» وهو العالم.
وسلام. محمد جواد علوی طباطبایی
- استفتاء حضرت آیت الله العظمی شاهرودی:
پاسخ نامه شماره[923445]دفتر
بسمه تعالی
باعرض سلام ؛
1- آیا این درست است که دائما راه های اثبات حدود توسط پیشرفت تکنولوژی (فیلم و امثالهم) ساده تر شود! اما مجازات همان مجازات سنگین شرع باشد؟! (زیرا اسلام راه اثبات حدود را بسیار سخت قرار داده است و در قبال آن سختی، چنین مجازات سختی قرار داده است! در حالی که تکنولوژی، راه اثبات را تغییر داده است و ساده تر نموده است و در واقع طرق شرعی را زیر سوال برده است.) خیر، درست نیست.
2- آیا شیوه علی (ع) در قضاوت، طوری نبود که بین حدود مثلا با دیگر جرایم، فرق قائل میشدند؟ و در صورت حتی حصول علم یقین در حدود ، تا زمانی که طرق شرعی(اقرار و شهود) و احکام آن مرتب نمیشد حکم صادر نمینمودند! آری فرق قائل میشدند.
3- در صورت فرض بر وجود و حقیقی بودن فیلم (که البته تکنولوژی همواره دارای ابهام است و ممکن است مونتاژ شده باشد یا انعکاس نور، عمل دخول را نشان دهد) آیا فلسفه وجود 4 شاهد از بین نمیرود؟ زیرا قرآن به 4 نفر تاکید دارد،
چون که قاضی یا دادستان 1 نفر است! و در صورتی که قاضی بخواهد به 3 نفر دیگر فیلم را نشان دهد آیا خود این عمل اشاعه گناه یا جرم نیست؟ [قاضی نمیتواند این کار را انجام دهد و عملش جرم است و علم حاصل نمودن قاضی بر توسط تکنولوژی بر پایه اقرار خواهد بود] .
4- شاید دو نفر هرگز نکرده باشند اما توسط ارسال پیامک و حرفهای زشت شامل دخول فرضی، ء شده یاشند، آیا در هنگام مطالعه متن پیامک توسط قاضی محترم علم یقین حاصل میگردد؟! خیر
5- آیا اگر در زمان پیغمبر (ص) تکنولوژی وجود داشت، ایشان تدابیر بیشتری جهت مشکل نمودن راه اثبات حدود قرار نمیدادند؟! یا اینکه هر چه راه اثبات ساده تر شود باید سنگینی مجازات نیز ساده گردد؟ یا اینکه به طور کل اعلام مینمودند که فیلم و پیام کوتاه را اصلا قبول نکنید؟؟!!! اثبات حدود فقط با وسایل تعیین شده از جانب شریعت
بخش استفتاء – دفتر آیت الله العظمی شاهرودی دام ظله/
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی سید محمد حسینی شاهرودی دام ظله
- استفتاء حضرت آیت الله العظمی صانعی:
پاسخ نامه شماره[147454]دفتر
بسمه تعالی
باعرض سلام ؛
ج- علم قاضی در حقوق مدنی و اجتماعی كه از حقوق النّاس است، اگر مستند به امارات و قرائنی باشد كه معمولاً موجب علم یقین است و می توان آن قرائن را ارائه داد تا مورد از مظانّ تهمت نباشد و قاضی متّهم نگردد، حجّت است و به عمل معصومین(علیهم السلام) معتضد و مؤیّد است و هر چه قاضی در فنّ قضا قوی تر باشد، تحصیل علم برایش زیادتر و راحت است;
امّا در باب حدود ( حق الله) كه جنبه عِرضی دارد، مانند و لواط، راه اثباتش منحصر به 4 مرتبه اقرار خود متّهم، آن هم از روی اختیار و بدون هیچ شائبه توطئه و نقشه.
یا 4 شاهد عادل است، آن هم به نحوه خاصّی كه در روایات آمده است،
نه شهادت حدسی و نه هرگونه شهادت حسّی و قرائن و شواهد! گرچه موجب یقین صد در صد هم باشد، چه رسد به اطمینان!
موضوع، حكم حاكم به اجرای حدود نیست، ناگفته نماند كه علم حاكم، جنبه موضوعیّت دارد نه طریقیّت و مقتضای اصل هم، عدم جواز حكم است. در تعزیرات هم كه به نوعی جنبه عِرضی دارد، تنها شهادت عدلین و اقرار متّهم، ولو یك مرتبه حجّت است; (در حدود اینگونه نیست و 4 مرتبه است) و امّا غیر آن حجّیت علم قاضی، همانند حقوق اجتماعی كه گذشت و سیره عملی امیرالمؤمنین(علیه السلام) بر آن بوده و به جهت جلوگیری از تخلّفها و معصیتها كفایت می كند.
ناگفته نماند كه در مسائل حدود كه جنبه حقّ الله دارد و مسائلِ عرضی مطرح است، تحصیل علم برای قاضی، غیر واجب، بلكه مذموم (اگر نگوییم ممنوع) است، چون امر به دَرءِ حدود با شبهه شده اِدرَئوا الحدود بالشبهات» و جمله معروف الحدود تدرء بالشبهات» از همین امر و حدیث و روایات عملیّه استفاده شده است.
وسلام
http://1saanei.org
- استفتاء حضرت آیت الله سید علی حسینی سیستانی:
پاسخ دفتر
بسمه تعالی
باعرض سلام؛
پرسش: با توجه به مقدمه، آیا قاضی می تواند در حدود الهی (علم متعارف یا غیر متعارف) به علم خود حکم کند؟
پاسخ: علم قاضی، جای بینه و اقرار را نمی گیرد و لکن [در مورد جرایم غیر از حدود] بینه مختص به شهادت عدلین نیست. چنانچه امر در نزد قاضی واضح باشد (از راههای علمی قانونا و بر گرفته از راه های اثبات) می تواند که بر طبق آن، در غیر اجراء حدود الهی حکم نماید و در اجراء حدود اشکال دارد.
وسلام.
صفحه اصلی - پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی
باقی در ادامه مطلب.
-
درباره این سایت